In Veldwijzer zijn twee ervaringsdeskundigen van NAH Veldhoven aanwezig om u persoonlijk te woord te staan. Ook is het mogelijk om u in contact te brengen met regionale hersenletseldeskundigen.
U kunt zonder afspraak binnenlopen op woensdag 22 oktober tussen 10.30 en 12.00 uur in Veldwijzer, Sterrenlaan 15 te Veldhoven. De koffie/thee staat klaar.
Verslag Café Brein Veldhoven 1 okt. 2025
THEMA: Taalstoornissen / Afasie
De gastsprekers van deze avond zijn Marlijn Jacobs-Alewijns en Merel Cuppen, beiden logopedisten en afasietherapeuten bij Archipel Afasiecentrum Eindhoven.
De avond wordt geopend door Dick Sijtsma en Karin van Ham, ervaringsdeskundigen NAH.
De PowerPoint die voor de presentatie gebruikt wordt, wordt toegevoegd aan de notulen.
Afasie is een taalstoornis door Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH).
In Nederland leven naar schatting 650.000 mensen met beperkingen door hersenletsel. Dit aantal ligt mogelijk hoger, omdat niet iedereen de diagnose hersenletsel krijgt.
Het aantal mensen in Nederland met Afasie is 30.000 mensen, waarvan driekwart arbeidsongeschikt is.
90% van de mensen met Afasie ervaart een sociaal isolement.
Communicatie is een proces van informatie-uitwisseling. Daar is altijd een zender (die de boodschap brengt) en een ontvanger (degene die de boodschap ontvangt) bij betrokken.
Dit kan d.m.v. spreken en schrijven (verbaal) en/of zonder woorden (non-verbaal).
Er zijn wel meer elementen betrokken, die de communicatie kunnen bemoeilijken:
Taalmodel (Ellis en Young): een vereenvoudigd model over hoe de taal in onze hersenen werkt.
Woorden komen binnen d.m.v. horen en lezen. Deze komen binnen in het semantisch systeem (woordenboek), waar betekenis wordt gegeven aan het woord. De woorden die je wil zeggen of schrijven haal je ook weer uit dit woordenboek.
Er zijn verschillende vormen van afasie afhankelijk van de grootte en plaats van het letsel. Problemen komen voor in:
Voorbeelden van symptomen:
Vraag uit het publiek: Is het dan wel zo dat die persoon weet wat ‘dat ding’ is en wat ‘daar naar toe’ is?
Antwoord: Dat kan verschillen. Het kan zijn dat iemand in lege taal spreekt, omdat hij de woorden niet kan vinden. Het kan ook voorkomen dat iemand zelf niet doorheeft dat hij in lege taal spreekt en de boodschap voor de ander niet goed overkomt. Iedere persoon met afasie is anders, dus ook het spreken met lege taal is bij iedereen anders.
Vraag uit het publiek: Kun je lege taal bij elke zin gebruiken?
Antwoord: Lege taal zet je niet bewust in. Maar ja, in principe kan je in iedere zin lege taal gebruiken door betekenisvolle woorden te vervangen door ‘lege’ woorden, zoals die, dat en daar.
Afasie heb je niet alleen! Iedereen moet hard werken om de communicatie te laten slagen.
Miscommunicatie kun je proberen te voorkomen door bijvoorbeeld samen te vatten wat diegene met afasie heeft gezegd, eventueel met ondersteuning van woorden en afbeeldingen en te checken bij de persoon met afasie of het klopt wat je begrepen hebt.
Maar je kunt miscommunicatie nooit helemaal voorkomen.
Belangrijk voor de communicatie met mensen met afasie:
Communicatiehulpmiddelen kunnen helpend zijn, maar nemen de communicatieproblemen niet volledig weg. Het vraagt veel oefening/training en cognitieve vaardigheden om een communicatiehulpmiddel in te kunnen zetten. De persoon met afasie blijft regelmatig afhankelijk van de gesprekspartner bij het inzetten van het communicatiehulpmiddel. Een communicatiehulpmiddel wordt op de persoon afgestemd, afhankelijk van o.a. ernst en vorm van de afasie.
Voorbeelden van communicatiehulpmiddelen zijn apps met woorden/zinnen of afbeeldingen, letterkaart, enz.
Je hebt ook kaartjes met ‘ik heb afasie’. Hierop staat o.a. op ‘Wilt u langzaam spreken met korte zinnen.’
De communicatie verloopt het meest effectief:
Accepteer het als de communicatie even niet lukt! Soms helpt het om het onderwerp even te laten rusten en er op een later moment op terug te komen.
Na de pauze:
Week van de afasie start 4 oktober en dat is ook de reden dat er voor deze bijeenkomst het onderwerp Afasie is gekozen. Er is een filmpje getoond wat gemaakt is voor de week van de afasie 2023. Deze is te vinden op YouTube. De activiteiten die in de week van Afasie plaatsvinden, komen op de website van Afasienet.
Vragen uit het publiek:
Hoe groot zijn de groepen bij het Afasiecentrum?
De groepen bestaan uit maximaal 6 of 7 mensen. Automatisch heeft iedereen heel veel geduld en begrip voor elkaar, dus dat is goed te doen.
Een vraag over een persoonlijke situatie wordt na de bijeenkomst besproken.
Iemand met afasie, opgelopen zo’n 15 jaar geleden, gebruikt heel veel lege taal. Is daar nog vooruitgang in te boeken, als iemand nog begeleiding krijgt?
Het is moeilijk om antwoord te geven op deze vraag, omdat hier meer informatie voor nodig is. Over het algemeen geldt dat de grootste vooruitgang wordt gemaakt de eerste periode na het hersenletsel. Naarmate je verder komt in je revalidatieproces, worden de stappen vooruit doorgaans kleiner.
Is het mogelijk dat afasie verbetert als je veel praat en oefent nadat iemand is uitbehandeld?
Als je leerbaar bent, kun je in principe altijd nieuwe dingen leren tot op zekere hoogte. Je kan door middel van herhalen en inslijpen na een bepaalde tijd vaardiger worden in bepaalde strategieën, die je in kunt zetten. Echter zal de afasie altijd aanwezig blijven.
Kun je AI inzetten voor afasie en op welke manier kun je dit inzetten?
Matthijs Nelissen is een ervaringsdeskundige die aanwezig is. Hij heeft afasie en hij heeft een app en een cursus ontwikkeld. Zonder AI zou hij niet kunnen werken. Hij heeft twee apps met AI getest.
Volgend jaar oktober (2026) komt Matthijs meer vertellen over AI bij Afasie.
Komt het door NAH of is het een vorm van afasie dat je mensen met een accent moeilijker kunt verstaan? En dan vooral mensen, die goed Nederlands praten met bijv. een oosters accent.
Ook deze vraag is lastig te beantwoorden, omdat we niet alle informatie hebben over de persoon met deze vraag.
Je hersenen gebruiken context, verwachting en eerdere kennis om ontbrekende of vervormde informatie aan te vullen. Door het NAH kunnen problemen ontstaan in bepaalde cognitieve functies die je hiervoor nodig hebt.
Afsluiting
Karin en Dick bedanken Merel en Marlijn voor hun komst en presentatie.
Verder wordt Jolanda Kennis bedankt voor de coördinerende rol, die ze zich vanaf het begin heeft opgenomen. Ze gaat in Eersel bij Cordaad werken.
Datum volgende bijeenkomst
De volgende Café Brein Veldhoven staat gepland op woensdag 3 december 2025 met als thema Sociale contacten.
De officiële aankondiging met thema volgt zoals gewoonlijk via de mail en/of de krant.
